24 de out. de 2013

Estase a perder o galego

Faltan apenas uns días para celebrar o Día da ciencia en galego e pareime a pensar en como foron cambiando as cousas dende que fixen 1º da ESO ata agora que estou no bacharelato. A verdade é que non lembro ter libro de matemáticas porque case chegamos ao punto no que a única asignatura que temos na nosa lingua é ela mesma, o galego; se fose profesora non me sentiría cómoda tendo que seguir un libro que está escrito en castelán porque se non falo galego en Galicia, onde o vou falar?
 Hai moita xente que pensa que os que falan galego son os da aldea porque se consideran “menos cousa” pero non hai nada certo niso. Non fai falta ir a ningunha cidade galega como pode ser Vigo ou A Coruña para oír falar castelán; basta con saír á rúa e escoitar a algunhas persoas que non saben a vergoña que perden por palabra, que se elas se escoitasen a sí mesmas, probablemente se sentisen un tanto ridículas.
 Resúltame triste o que vou dicir pero considero que o galego se está perdendo por culpa de todos nós porque o estamos deixando morrer e ao mesmo tempo matando.
 Deberíamos estar máis que orgullosos de ter unha lingua tan fermosa como é o galego, deberíamos loitar polo galego!
 Leticia Couto ( 1ºBAC)

17 de out. de 2013

A historia de marfil

O alumnado de 4º de ESO tiña que confeccionar un relato curto escollendo dúas ilustracións do libro. Escollimos este que quedou ben feitiño:

 Os antigos contan grandes historias sobre o pobo. Algunhas son sacadas da súa propia imaxinación, pero as máis delas son feitas da realidade. A historia máis coñecida é a do Neno da Lúa.
 Contouma a min o meu avó no seu momento. Temo que se perda xa que os anos dos Antigos están a se esgotar e por iso a redacto, tal e coma meu avó ma contou:

 “Froito do amor entre Eleanor e Cenis, veu á vida un fermoso neno. Un neno coa pel branca, moi branca, case tanto como a neve, e con meixelas vermellas, moi vermellas, case tanto como o sangue. De cabelo escuro, como o da nai, e ollos claros, como os do pai. Ese neno levou o nome de Marfil.
 Quixo a mala sorte que Eleanor morrese durante o parto e Cenis tivo que coidar o meniño só. El contáballe historias sobre Eleanor. Dicíalle a Marfil que a Lúa era en verdade o ollo da súa nai. Cando estaba chea, súa nai estaba vixiándoo; cando estaba crecente ou minguante, súa nai estaba rindo; e cando non había lúa, súa nai durmía.
 A pesares de que nunca a coñecese, Marfil sentían un profundo agarimo por ela. Algo que ninguén sabía explicar. O neno falaba coa lúa pero ela nunca lle contestaba, só ría, vixiaba e durmía. Marfil choraba. Pedíalle ao seu pai que fosen ver a Eleanor, pero este dicíalle que nunca debía tentalo ou se non quedaría atrapado no ceo. E Marfil choraba aínda máis. 
Os nenos da aldea ríanse del porque cría as historias de Cenis e porque falaba coa lúa. Pero el non lles facía caso. Marfil recollía flores vermellas para a súa lúa. 
Un día, o neno decidiu ir á casa da meiga Estrela e pediulle que fixese algo por el. O que ela quixese. Estrela, sabedora da súa situación, deulle catro sementes alongadas e esbrancuxadas. Díxolle que as colocara no chan da súa casa, que durmira unha noite, e que ao día seguinte ás catro da tarde, se sentase no sofá e se agarrase ben. Tamén lle dixo que se acordase dela, pasase o que pasase.
 Marfil así o fixo. Faltaban dous minutos para as catro cando sentou no sofá, agarrándose e agardando. Dous minutos despois, a casa comezou a tremer e a elevarse lentamente do chan. Ía gañando altura, pouco a pouco, sen présa. 
Todos saíron ó camiño para velo, incluído Cenis, que fora á escola na que daba clase. Os vellos sinalabas. Os nenos que antes se riran de Marfil, berraban e corrían, xa que querían montar na casiña voadora.
 O neno, no sofá, agardou e agardou, e ao final, a casa parou de se elevar. Mirou pola ventá e veu que estaba na lúa. Saíu fora e camiñou sobre ela, moito tempo, ata que cansou. Despois chorou de alegría e todas as bágoas que lle caeron transformáronse en pingas brillantes esparexidas por todo o universo. Marfil chamoulles Estrelas.
 Así o neno viviu durante toda a eternidade feliz, xunto á súa nai. Agora os dous falaban e o neno ría. O neno de pel branca como a lúa e de meixelas vermellas como as flores. O neno de cabelo escuro, como o da nai e ollos claros, como os do pai. O neno chamado Marfil.

 Ana Colmeiro Corral (4ºA)

16 de out. de 2013

Cando San Miguel deixou o seu lugar

E vai aquí outra achega de Diego, o autor do blogue  Ponte (Silleda).
Este artigo foi publicado no Faro de Vigo

Cando San Miguel deixou o seu lugar Neste ano cúmprense 150 dun acontecemento que marcou un antes e un despois na historia da parroquia silledense de Ponte. Trátase do traslado dos actos litúrxicos do vello templo á pequena capela dos Remedios, que se convertería na actual igrexa parroquial. Corría o ano 1863. A poetisa de Padrón Rosalía de Castro viña de publicar a súa obra en galego Cantares gallegos, que marcaría o inicio do Rexurdimento das letras galegas. A nivel internacional, creábase a Cruz Vermella, inaugurábase o primeiro sector do metro de Londres e abríase a canle de Suez, unindo os mares Mediterráneo e Vermello. Pero á marxe destes acontecementos, en Ponte estaba a piques de ocorrer un feito que marcaría a historia da parroquia. O lugar de San Miguel, nome co que se coñece un conglomerado de núcleos de poboación e terreos do norte da parroquia, perdería o elemento ao que debe o seu nome. A pequena igrexa de San Miguel fora construída na Idade Media no lugar coñecido como o Agriño, nunha suave pendente entre o Coto do Outeiro e o rego da Regueira. A ela acudían os domingos e días de festa os veciños de San Miguel e os de Rosende de Arriba (a metade de abaixo pertencía a Vilar), Meixomence e As Casas do Monte, estes tres últimos formando parte do couto de Rosende. Debido á súa posición, era vítima de constantes inundacións. Este problema non pasou inadvertido, pois así o recolleu o párroco de Graba e arcipreste trasdezán Juan Francisco García na súa visita en decembro de 1850. Recomendoulle ao párroco, daquela don Narciso Rodríguez, que tomase as medidas oportunas para que a igrexa non se inundara, ademais de levantar unha sancristía, espazo do que ao parecer sempre careceu o templo. Ademais, animaba aos fregueses a atender a idea do párroco de trasladar a un lugar máis idóneo a igrexa. Nunha nova visita, nove anos despois, o arcipreste volvía facer fincapé na necesidade de levantar outro templo nun lugar máis adecuado, argumentando ademais que o existente carecía de elementos artísticos para a súa conservación. O novo emprazamento estaría situado nas proximidades do actual campo da festa e da PO-205, nunha paraxe denominada Croíños Brancos, a carón do hoxe coñecido como lugar do Espiño.
Nos termos desta parroquia tamén se atopaba un pequeno santuario baixo a advocación da Nosa Señora dos Remedios, situado ás aforas do lugar de Rosende. Este templo foi dotado en decembro de 1799 por catro veciños do citado lugar e couto xurisdicional cunha renda de 12 ferrados de centeo ao ano. As razóns que motivaron a construción desta capela, que tivo lugar seguramente no par de anos posteriores á dotación, foron a distancia desde este lugar a calquera das igrexas parroquiais, tanto á de Ponte como á de Vilar, así como unha serie de acontecementos desfavorables como malas colleitas e inundacións debidas á proximidade do río da Gouxa ou de Rosende. Este santuario sufriría arredor de 1843 unha gran reforma, reedificándose a nave e espadana e construíndo o presbiterio, sendo a última obra importante a de construción da sancristía sobre 1852. Ademais da imaxe da Virxe, tamén hai constancia de que nela se atopaba a imaxe de San Verísimo, cuxos primeiros datos de existencia os atopamos a finais da década de 1850 e en honra ao cal houbo unha gran romaría. Convén dicir ademais que este santuario deu nome ás terras circundantes, coñecidas desde entón como Agro da Capilla.

O cambio
Na súa visita ao arciprestado de Trasdeza en xuño de 1863, e ante o mal estado do templo, o bispo don José de los Ríos ordenoulle ao citado párroco que trasladase de maneira temporal a liturxia á capela dos Remedios, mentres se procedía a facer as reparacións oportunas na igrexa. Ordenou tamén ao antes dito arcipreste García que visitase a capela para asegurarse de que estaba ben acondicionada. Unha vez que este pasou revisión ao pequeno santuario, no mes de xullo seguinte, procedeuse entre ese ano de 1863 e o seguinte de 1864 a trasladar todos os obxectos, vestimentas e retablos que había na igrexa. Como dato anecdótico, só se permitiu a celebración de bautizos na igrexa mentres non fose traslada a pía bautismal á capela. O arcipreste pediulle ao párroco que se respectasen o frontal e os costados da capela á hora de soterrar aos defuntos co fin de que non fose un estorbo á hora de ensanchar o corpo do santuario, o que nos dá unha idea de que este cambio se tornaría definitivo, como finalmente foi. A capela dos Remedios iría sufrindo progresivas reformas ata adoptar a forma da actual igrexa parroquial, utilizando gran parte das pedras da igrexa vella. Significativas foron as obras realizadas por don José García arredor de 1903, deixando pegada na fachada, e por don Manuel Sánchez Noya a finais dos anos trinta, que lle deu a configuración de hoxe en día. Foi así como o patrón, San Miguel, deixaría o lugar ao que deu nome para non volver nunca máis a el.
Nembargante, no que aos festexos na súa honra e na da Virxe do Carme se refire, o cambio foi máis progresivo. Co culto celebrándose no seu primeiro emprazamento, a festa tiña lugar nos terreos adxacentes ao propio camposanto, pero trasladáronse, xa co “cambio da iglesia” feito, a outro lugar varios centos de metros máis ao sur. Alí tivo lugar a coñecida como “ruada do Mularedo”, da que hai constancia por diversas anécdotas alí ocorridas. Máis tarde, pasaría a festexarse nas proximidades do lugar de Casderrei, nun sitio chamado o Canal, rematando por celebrarse finalmente no campo do San Verísimo, en Tras do Sisto. Tamén as festividades da capela tiñan lugar neste citado campo, collendo maior popularidade o San Verísimo en detrimento da función da Virxe.
Para finalizar, hai que puntualizar que a parte de abaixo de Rosende pasou a pertencer oficialmente a Ponte o 1 de novembro de 1891, grazas a este cambio de emprazamento da igrexa, aínda que na práctica seguramente os veciños xa acudían á nova pola súa proximidade. E o lugar das Casas do Monte pasou a pertencer a Silleda nun momento dado, pero descoñecemos o motivo así como a data. Como únicos recordos da antiga igrexa, só quedan os nomes de Tras da Iglesia e O Sino (que significa campá en galego antigo) e unha morea de pedras que constatan que alí houbo un pequeno lugar de culto, así como un valo, que no seu momento separou a vivos de mortos. Sexan estas últimas palabras unha pequena homenaxe a todas as persoas, moitas delas antepasados de quen escribe estas liñas, que foron soterradas no adro da antiga igrexa, aos que viviron o “cambio da iglesia” e están soterrados a carón da nova e aos que contribuíron a transmitir estas vivencias ás novas xeracións. Sirva isto para non esquecernos deles.

NOTA: O autor quere agradecer especialmente a colaboración de don Luis Galego García, párroco de Ponte, á hora de aportar documentación para a redacción deste artigo.

Diego Frade Amil (ex-alumno)
estudante de Matemáticas na USC

13 de out. de 2013

Ponte, unha historia a carón do Deza

Aquí presentamos unha colaboración que celebramos multiplicadamente. O autor foi alumno do IES Pintor Colmeiro e agora está cursando estudos na Facultade de Matemáticas da USC. El é Diego Frade Amil, o mantedor dun blogue que temos que recomendar: Ponte (Silleda). Nel podedes atopar todo tipo de información sobre a parroquia. Quen dixo que as matemáticas non casan coa cultura, a terra e a lingua?
Este artigo foi publicado no seu día no Faro de Vigo.

Ademais de que nos fixera partícipes do artigo, temos que lle agradecer a Diego que nos enviara as fotos que acompañan esta entrada. Na marxe esquerda do río Deza, onde este se encaixa nun fermoso val, érguense os terreos dunha parroquia que foi durante moitos séculos paso obrigado entre as terras de Trasdeza e as veciñas do Corpiño e de Carbia. Unha parroquia que debe o seu nome á obra de enxeñería que facilitou ese paso. Esta parroquia é a silledense de San Miguel de Ponte.
Na Baixa Idade Media, exercían xurisdición criminal e civil sobre o couto de Beicomenzo, o actual lugar de Meixomence, a Encomenda de Beade e o arcebispo compostelán. Esta encomenda pertencía aos cabaleiros da Orde Militar de San Xoán de Xerusalén, que herdaran as poucas propiedades que lles quedaban aos cabaleiros do Temple, o que fai supoñer a presenza desta orde nestas terras de Trasdeza. Por documentos de foros, podemos deducir que o nome deste couto cambiaríase polo de couto de Rosende no século XVI ou incluso antes. Esta xurisdición estaba constituída polos lugares de Meixomence (xa citado), as Casas do Monte e Rosende, este último dividido entre as parroquias de Ponte e Vilar. Os foros tamén nos confirman a existencia de vivendas en Casderrei, Trasfontao e Nonelle, este último agora sen rastro das mesmas.
En 1809, en plena Guerra da Independencia, ao campo da feira de Silleda acoden o párroco e tres veciños desta parroquia á reunión na que se planea a defensa das pontes da zona e se constitúe a Xunta de Defensa de Trasdeza, que instala o seu cuartel xeral nas Casas do Monte. Este lugar pasaría a pertencer á parroquia de Silleda anos máis tarde. Ademais, en 1891, o lugar de Rosende, xa desintegrado o couto do seu nome, pasa a pertencer na súa totalidade a esta parroquia. Xa no século XX, hai que destacar a creación dun sindicato de traballadores do ferrocarril, a Unión Obrera de Ponte, a explotación dunha canteira no monte do Picoto e a construción de parte do recinto da Feira Internacionacional de Galicia nos termos da parroquia.
A primeira igrexa parroquial fora levantada no Agriño, cando existían aldeas máis ao norte das actuais. Descoñecemos cal sería a súa antigüidade, pero podemos deducir que sería unha construción de reducidas medidas, cun pequeno campanario que albergaba unha soa campá e, pola súa orientación e polo terreo no que se ergueu, vítima de constantes inundacións. Por esta última circunstancia, en 1863 ordénase o traslado dos actos relixiosos á capela da Nosa Señora dos Remedios, levantada a finais do XVIII, que sufriu varias reformas ata dar como resultado a actual igrexa parroquial. Así, os festexos de San Miguel e da Virxe do Carme (29 e 30 de setembro) terían lugar nesta capela xunto cos que xa se celebraban alí, os Remedios (2º domingo de setembro) e o San Breixo ou San Verísimo (domingo anterior ao 29 de setembro). Este último, coñecido desde sempre polo seu nome en castelán, congregaba xentes de toda a comarca nunha gran romaría campestre que, por desgraza, acabou por desaparecer. Nembargante, aínda perdura na memoria colectiva o nome do campo do San Verísimo, situado onde hoxe está o campo da festa. Na actualidade, esta parroquia converteuse nun referente gastronómico grazas á Festa do Chourizo ao Viño. 
Para acabar, convén destacar que Ponte é pioneira en enerxía hidroeléctrica, xa que aquí atopamos, no río da Gouxa ou da Mera (que aquí recibe o nome de río de Rosende), a primeira fábrica de luz de toda Silleda. A chamada “central de Pereiro” foi construída para aproveitar as augas deste río, como tamén aproveitaban varios muíños río arriba. A carón destes, así como noutros puntos do río, formáronse media ducia de salto de auga, de gran beleza e que esperan o seu debido acondicionamento. Lugares con centos de anécdotas e lendas, como a ponte do Pozo Negro, a Insua ou a Peneda dos Mozos, agardan a que o curioso sendeirista os descubra e se marabille dos seus encantos, nun entorno tan privilexiado como é a ribeira do Deza. 

Diego Frade Amil (ex-estudante do IES Pintor Colmeiro) 
Estudante de Matemáticas na USC

8 de out. de 2013

Cada vez hai mais asignaturas en Castelán

Cando comencei no instituto a maioría das asignaturas que había eran en galego, pero cada curso que pasaba poñían unha desas asignaturas escritas en galego, traducida ao castelán. Ata o dia de hoxe, que vou en 1º de Bacharelato, e a maioría das asignaturas que teño son en castelán.
Eu decidín falar sobre este tema porque é un tema que me incumbe xa que non é o mesmo estudar na túa lingua, a que falas día a día, coa que te relacionas cos teus compañeiros a estudar cunha lingua que apenas falas, que só falas en certas clase. Non resulta nada cómodo á hora de estudar nin á hora de plasmalo no exame,  por iso é inevitable que en certas ocasións na metade do exame te acabes pasando ao galego porque en certo modo ao ser a tua lingua falada, é na que mellor te expresas. Por iso creo que cada un debería facer os exames e contestalo na lingua que mais cómodo se sinta.Para estudar, falar e expresarnos en castelán xa temos a clase de Lingua Catelá. Deberían deixar de poñer os libros de texto de case todas as asignaturas en castelán, porque os que somos galegos non queremos que se perda a nosa lingua. Polo tanto cantas mais cousas vexamos en galego mellor para todos. 

Irene Míguez Caramés (1º Bach)

7 de out. de 2013

Sobre a reforma da lei do aborto

Con este artigo inauguramos un novo espazo para as colaboracións do alumnado. Se quixeras que che publiquemos no blogue calquera escrito, envíanolo. Xa sabes cal é o noso correo [silleda.asferreiras@gmail.com]


Arredor de 50.000 mulleres morren cada ano como consecuencia de abortos inseguros, e case cinco millóns sofren problemas de saúde graves, según datos da OMS. Mulleres de países subdesenvolvidos na súa maioría, pero o aborto inseguro, clandestino, tamén se dá en Europa, en países con leis moi restrictivas. Algunhas vense obrigadas a viaxar, se poden, para interromper o seu embarazo. Algo que, podería ocorrer tamén en España se se materializa a reforma da lei do aborto como adiantou o ministro de Xusticia, Alberto Ruiz-Gallardón. Centos de personas esixen ó Goberno que non modifique a actual normativa pero, ata onde chegaran as peticións destes demandantes? A nova reforma inqueda por igual, a uns e a outros. Ata que extremo está disposto a chegar Gallardón? "Fagan o que fagan, simplemente dar voltas a este tema supón un retroceso de 50 anos nos avances dos dereitos da muller”, recorda o doutor Diego Fernández, quen enumera os problemas que supondrían na sociedade facendo uso das estatísticas da Organización Mundial da Saúde que demostra que leis máis restrictivas non reducen os abortos, senón que aumentan a mortalidade feminina. Un auténtico retroceso ao pasado que leva como protagonista o ministro de xustiza apoiado, como non!, pola igrexa e a facción máis ultra do PP. Personaxes sempre vixentes nas nosas vidas que, ao parecer, non deixan de “atender” e “velar” polos deireitos da muller. Con poder ou sen el, NINGUÉN TEN DEREITO A OBRIGAR A SUFRIR.
 Paula Gamallo 2º BAC

Ollos de aula.9

Velaquí a primeira entrega deste curso da revista da Coordinadora Galega de ENDL para os pais: Ollos de aula. Desta volta a Coordinadora tamén nos envía novas entradas na súa outra revista, A letra miúda Este número, o 9 xa, chega con esta fermoso saúdo:
Regresamos porque somos partidarios/as da diversidade culturale lingüística, porque estamos a favor do dereito democrático doalumnado a recibir aulas en galego, sen pexas nin prexuízos, paraque o día de mañá as nosas fllas e fllos poidanexercer a escolla dun idioma tan útil comocalquera outro, porque na escola non llesensinamos a ignoralo.Regresamos para dicir en voz altaque seguimos orgullosas e orgullosos do noso, orgullosas eorgullosos do galego.E Ollos de aula contaconvosco para as medras.

4 de out. de 2013

A aldea de Balbino


Xa comentamos nunha entrada anterior que o alumnado de 4º da ESO acudiu o 3/10/2013 á inauguración da exposición Querido Balbino na Casa da Cultura da Bandeira. No acto o profesor do IES Pintor Colmeiro, X. C. García Porral quixo facer estas reflexións sociolóxicas sobre a obra de Neira Vilas. Deixámola aquí para compartila con todo a comunidade educativa:

Cando Balbino se refire á aldea, empézaa presentando como unha mestura de lama e fume, onde os cás oubean e a xente morre cando está de Deus. Nesta aldea, os seus veciños eran propietarios dunhas construcións básicas: unha casa na que vivir e que se compartía co gando, e un pallal, un hórreo e um alpendre no que gardar as ferramentas, o carro e outros apeiros da labranza, así como a leña e o froito das colleitas realizadas ao longo do ciclo agrícola. Estas casas tamén se caracterizaban por posuír un salido e unha horta na que cultivar legumes e hortalizas destinados tanto ao consumo doméstico como animal. Por outra parte, toda a veciñanza compartía un muíño no que moer o gran para alimentar os animais e facer o pan, e un regueiro, un río ou unha presa no que fregar a roupa cando estaba sucia.
 En canto á roupa, esta non soía ser do mellor. O mesmo Balbino fai referencia a que no verán andaba descalzo, reservando os zocos para o inverno, previo untado con graxa de porco. Nos pantalóns eran frecuentes os remendos, así como era habitual ter un traxe e uns zapatos novos (aínda que estes tivesen certo tempo) cos que lucir os domingos e os días de festa e situarse preto dos «ricos» (Manolito), que acostumaban non só a poñer zapatos novos e traxes bos, senón tamén a levar consigo um reloxo. Os ricos tamén se distinguían pola súa alimentación. Mentres estes gozaban do pantrigo e de leite con café, aos menos avantaxados só lles quedaba o pan de boroa e o caldo. Isso si, ambas clases sociais tiñan acceso ao viño, aínda que aqueles con máis frecuencia ca estes.
 Pero no vestir e no comer non só era onde se apreciaban estas diferenzas sociais. A realización dos traballos e das tarefas agropecuarias, base do sistema económico do mundo rural, trazaba a liña divisoria entre ricos e pobres, entre «amos» e «caseiros», entre propietarios e servos. A familia de Balbino levaba ás costas o cualificativo de «caseiros», algo que os facía ser mais pobres ca os pobres por ter que aturar aos amos, ademais de entregarlles a estes a metade de cada colleita. Unha das saídas a esta situación ía ser a emigración: unha maleta de madeira feita por un carpinteiro, unha viaxe en barco desde os peiraos de Vigo ou da Coruña, e unhas cartas cargadas de morriña desde o outro lado do Atlántico, converteríanse nos selos de identidade dunha «raza» de xente sufridora e inconformista que loitou por mellorar a súa situación e a das súas familias. Os traballos agropecuarios concatenábanse ao longo do ano segundo a estación e o froito que houbese que sementar ou recoller. O carrexo de esterco no carro, a gradadura das terras para o sementado do millo e das patacas, a rendadura destas para quitarlle as herbas, o ter que levantarse cedo (ás tres da mañá) para ir xuntar os mollos, eran tarefas que tiñan o seu momento oportuno ao longo do ano e sempre tendo en conta o ciclo lunar. Por exemplo, durante o crecente non se podían matar os porcos xa que logo a carne criaría bichos, mentres que polo minguante non só se podía realizar a matanza senón que tamén era o tempo oportuno para botar a remolacha e poñer a horta e o cebolo, xa que deste xeito estes froitos non espigarían.
 Mais había tarefas que eran de todos os días ou, cando menos, que gozaban de certa frecuencia: ir co gando para o monte despois de ter que erguerse cedo, tornar a auga coa sacha nos prados de rega, ter as ferramentas a punto como era o caso do cravuño da gadaña... E nestas tarefas cotiás os rapaces desenvolvían un importante papel, xa que normalmente eran os encargados de chamar o gando nas épocas de labra das terras. Este cometido imposto polos maiores da casa traía consigo o abandono escolar. Ante o traballo das terras, sobre todo se estaba bo día e non chovía, calquera outra actividade propia dos rapaces, coma ir a escola ou xogar, perdía a súa razón de ser. Con saber ler e escribir era dabondo. E algún, se era terra de bandas, podería aprender algo de música coa finalidade de gamar algún diñeiro. A outros rapaces non lles importaría faltar á escola, aínda que fose para traballar no agro. E é que daquela o dito de que «a letra con sangue entra» estaba tan presente que algún ata lataba sen ter unha causa «xustificada», como podería ser ter que axudar na casa. 
Outra actividade propia dos rapaces era o xogo, tanto cando os seus proxenitores llelo permitían coma cando os desobedecían ou faltaban á escola. Xogos tradicionais como a panda, a estornela ou a pita cega, alternaban coa imaxinación propia do neno á hora de facer macacos coas carolas dos nabos, facer paxareiras, armar sedelas no río para pillar troitas ou lazos no monte para os coellos. Esta imaxinación que os rapaces depositaban á hora de procurar un entretemento, víase ilustrada pólos contos dos maiores ao pé do lume da lareira. As lendas, os contos de meigas, as anécdotas de tempos pasados... ían fixando nos nenos un mundo máxico entrelazado coa realidade na que lles tocaba vivir, de tal xeito que ás veces non se sabía onde remataba a realidade e onde empezaba o imaxinario. Outra fonte de entretemento, tanto para nenos coma para xente maior, eran as festas e as feiras. Nestas non podía faltar a ración de polbo, tanto se se vendía gando coma se se mercaba. Menos frecuentes eran as festas, pero non por iso menos desexadas. Cada parroquia posuía a súa ou súas festividades (a Virxe do Carme, o San Antón, o San Roque, o San Ramón...). O repenicar das campás e o ruído dos foguetes marcaban o lugar a onde un debía dirixirse se quería gozar dun día de troula e lecer. Os oficios litúrxicos nas igrexas e a música de banda e dos gaiteiros nos soutos e nas carballeiras, xunto coa luz de cores que propiciaban os faroliños, ambientaban o día ou días de festa nos que a aldea rachaba coa rutina diaria do labor agrícola e gandeiro. Os nenos, a correr tras das canas dos fogos; os mozos e os maiores, a gozar do baile no campo da festa. Estas eran as celebracións que marcaban e definían a identidade dunha determinada comunidade fronte aos pobos veciños. Pero por riba de todas elas estaban as festas tradicionais galegas: o canto dos reis, o Antroido e o San Xoán. Esta última ía cargada de maxia: as cacharelas alumaban a noite máis curta do ano entre o son das gaitas, o bater das pandeiretas, e os aturuxos da xente, empurrada por as xerras de viño e o baile arredor do lume escorrentador das meigas. Pero estes tempos de festa e divertimento alternaban com momentos de tristura, sendo a morte o feito que maior desconsolo e solidariedade producía entre a veciñanza. O velorio transcorria na casa do defunto. A cociña enchíase de xente da aldeã e doutras parroquias, e aos que se quedan pola noite había que darlles a cea. Non eran poucas as veces nas que esas noites de pésame e de rosarios se acababan convertendo en encontros idóneos para poñerse ao día nos contos e botar a partida ás cartas. A carreira das campás das igrexas facían pública unha morte. Unha morte que traería consigo o loito para os familiares do falecido e ter que quedarse na casa cando había festa na aldea ou en parroquias próximas. Os máis beneficiados, á parte dos que ceaban na casa do defunto, eran os curas. Estes comían queixo e pantrigo na sancristía, unha parva ofrecida póla familia do finado como agradecemento polas honras fúnebres. Á marxe desta función, os cregos velaban polo recto comportamento do pobo, así como pola instrución da catequese. Tamén había aqueles que se excedían da súa función preparando aos mozos e mozas en disciplinas seculares (matemáticas, lingua, historia...), ou que incluso compartían unha cunca de viño e botaban un conto cos homes da parroquia na taberna. Eran os máis «modernos». E todo cura precisaba dun sancristán. Este tina unhas funcións ben definidas, que ían desde tocar as campas ata atender os enterros e cabodanos, varrer, botar a auga na pía, acender e apagar as candeas, sacar a caixa das ánimas, coidar os santos... Neste ambiente rural, Balbino tiña inquedanzas. A aldea quedábaselle cativa. El, fillo de caseiros, máis pobres ca os propios pobres por ter que aturar aos amos, dábase conta de que a vida non era igual para todos.

3 de out. de 2013

Querido Balbino na Bandeira

Hoxe realizamos a nosa primeira actividade do Equipo de Normalización. Acudimos á presentación da exposición 'Querido Balbino' na Bandeira grazas á colaboración co Concello que aportou o transporte do alumnado ata a Casa da Cultura da Bandeira.
Esta exposición chega por fin onda nós, despois de que se inaugruara en abril do 2011, ano da conmemoración do 50 aniversario da edición de Memorias dun neno labrego.
Ao acto inaugural acudiron algúns dos nosos profesores, como podedes ver na foto. Acompañaron a X. Neira Vilas, o autor do libro, quen tivo, como sempre palabras interesantes para todos.
Polo momento podemos quedarnos con algunhas das impresións que este libro deixou nalgún dos máis importan


“Neste libro está o proceso, a fuxidía autenticidade de ser alquitarada por unha alma que xa deixou atrás aquel eito do proceso, mais leva del a imborrable impronta”. Antón Alonso Ríos
“O ano 1961, en Buenos Aires, viu a luz un libro excepcional: Memorias dun neno labrego , de Xosé Neira Vilas. Trátase dunhas narracións cargadas de vida, de realismo, escritas dun xeito tremendamente nu e directo; unha clase de literatura fondamente galega que era moi necesaria entre nós”. Manuel María

“Igualmente, a literatura da segunda metade do século pasado non sería a mesma sen a publicación dunha obra, Memorias dun neno labrego (1961), que marca un antes e un despois no temario narrativo galego e que axudou a redimir tanta opresión, tanto esmagamento, tanto desprezo inflixido á aldea, aos desposuídos, aos labregos sen terra de seu, aos galego-falantes, en definitiva”. Pilar García Negro
“Grazas a Neira Vilas descubrín que tamén se podía escribir do que nós faciamos; que a aldea era materia para escribir”. Afonso Eiré
“ Memorias dun neno labrego é un gran relato. Unha narración auténtica. Comprendo moi ben o seu contido, pois de certa maneira é tamén a miña historia, dado que nacín e crieime nun ambiente compesiño. É unha narración moi valiosa para a nosa literatura tan falla de testemuños”. Celso Emilio Ferreiro
“Este libro atravesou diferentes fases de recepción: ao principio liámolo cunha perspectiva social, a oposición de pobres contra ricos, a defensa do mundo rural. Na miña última lectura descubrín vetas novas, pois Balbino aprende que as palabras sirven para nomear o mundo e contar a súa historia. Agora isto é para min o fundamental.” Agustín Fernández Paz

1 de out. de 2013

As Ferreiras no Consello da Cultura Galega.2

Comenzamos o curso e facémolo da mesma maneira que o rematamos: cunha alegría que nos vén dun dos portais do Consello da Cultura Galega, concretamente de poesiagalega.org, un espazo de referencia para a nosa poesía. Pois resulta que algo debimos facer ben, pois en poesiagalega.org recolleron  un traballo que no seu xa colgáramos aquí. Trátase da gravación sobre a poesía de Chus Pato realizada na Biblioteca do IES Ramón María Aller (Lalín) por Paula Gamallo e Ánxela Llinares, na altura estudantes de primeiro curso de bacharelato do IES Pintor Colmeiro (Silleda) e alumnas da profesora Gracia Santorum na materia de Lingua Galega e Literatura. Aparece ilustrada con fotografías da poeta de diversas procedencia e autoría.